Drie breinen een geest
Binnen de traumatherapie is psycho-educatie een belangrijk instrument om inzichtelijk te maken waarom we bijvoorbeeld overweldigd worden door emoties of zelfs dissociëren zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Deze pagina geeft specifieke informatie over drie verschillende breinstructuren die een belangrijke rol spelen bij het ontstaan én genezen van trauma. Het is van belang geïnformeerd te zijn over trauma en de spore die trauma achterlaat op ons lichaam, ons brein en onze geest. |
Het concept van het drie-enige brein kan veel inzicht verschaffen over de drie gebieden van het menselijke brein die afzonderlijk en als netwerk een beslissende rol bij de regulatie van stress en trauma spelen:
Primatenniveau: de grote hersenen, neo-cortex, rationele of menselijk brein.
Functies: bewust waarnemen, betekenis geven, planning van handelingen, aanpassingsvermogen, willekeurige bewegingen, taal, remming van impulsen.
Zoogdierniveau: limbisch systeem, de middenhersenen, emotionele brein of zoogdierbrein.
Reptielniveau: de hersenstam, instinctief reptielenbrein, overlevingsbrein.Functies: emotionele regulatie van stemmingen en gevoelens, stuurt gevoelens en emoties die met binding te maken hebben, communicatie en uitdrukken van gevoelens. Amygdala (angst) en hippocampus (geheugen), motivatie en emotieherinnering.
Functies: overleven van het individu en de soort, regelsystemen voor levensnoodzakelijke instincten en reflexen: slaap, eetlust en spijsvertering, ademhaling, bloedsomloop en hartfrequentie, lichaamstemperatuur, seksualiteit, zelfbehoud, vecht- en vluchtgedrag.
Bij het oplossen van traumata moeten onze instincten, onze gevoelens en ons intellect op de een of andere manier weer gaan samenwerken. Traumata belemmeren het denkvermogen en daarmee de capaciteit om problemen op
te lossen. Ze nemen de neo-cortex het vermogen om activiteiten van andere hersengebieden te herkennen of te
verbinden. Om de traumata te kunnen oplossen, moet de neo-cortex weer “online” gaan. Dit kan worden bereikt door onze bewuste aandacht (functie van de neo-cortex) op de lichamelijke gewaarwordingen (limbisch systeem en reptielenbrein) te richten. Dit helpt bij de re-integraties van de drie delen van ons brein. Traumata leiden tot over-activatie van het limbische brein. Onopgeloste en niet geïntegreerde traumata veroorzaken steeds weer de verdedigende – maar niet meer noodzakelijke –vecht- vlucht- of bevriezingsreacties op. De hersenstam wordt door traumata constant geactiveerd. Dit leidt tot impulsieve, automatische reacties die tussen uitbraken, terugtrekken en verstarring/verlamming heen en weer bewegen. De eenheid van het
“drie-enige” brein verbindt ons weer met onze aangeboren vitaliteit, ons ware
menselijk potentieel en bevrijdt ons van onze vervormde waarneming.
“……..Na het identificeren van Paula’s overprikkelde (hyperarousel)
toestand, vroeg ik haar een paar specifieke vragen om haar focus beter te
richten. Voor sommige cliënten helpt het aandacht geven aan lichamelijke
gewaarwordingen om de rem te gebruiken, maar dat was niet het geval met Paula,
zoals ik snel ontdekte. Haar voortdurende overprikkeling (hyperarousel)
vertelde me dat haar amygdala volhardde in het signaleren van gevaar. Ik moest
een andere manier vinden om haar te helpen bij haar beoordeling van deze situatie,
in deze ruimte met mij. Ik besloot om te kijken of ik haar cortex direct kon
aanspreken met behulp van wat ik duaal bewustzijn noem…” B. Rothschild. De remmen leren
gebruiken. |
We hebben tijdens onze studie van trauma's geleerd over de oer-energieën die in de reptielenkern van ons brein huizen. We zijn geen reptielen, maar zonder ondubbelzinnige toegang tot de erfenis van reptielen en zoogdieren kunnen we niet volledig mens zijn. De volheid van onze menselijkheid ligt in het vermogen om de functies van ons drieledig brein te integreren. Om trauma's te verwerken moeten we leren vloeiender tussen instinct, emotie en het rationele denken heen en weer te gaan. Als deze drie bronnen met elkaar in harmonie zijn en gewaarwording, gevoel en kenvermogen doorgeven, werkt ons organisme zoals het werd ontworpen. Als we leren om onze lichamelijke gewaarwordingen te identificeren en ermee in contact te komen, beginnen we onze instinctieve (reptielen) wortels te doorgronden. Op zichzelf zijn instincten alleen reacties. Als deze reacties echter op georganiseerde wijze worden geïntegreerd en vergroot door ons voelende (zoogdieren)brein en onze menselijke cognitieve vermogens, ervaren we onze volledige evolutionaire erfenis. We moeten begrijpen dat de primitievere delen van onze hersenen niet alleen zijn gericht op overleven (zoals onze moderne hersenen niet alleen cognitief zijn). Ze dragen essentiële informatie in zich over wie we zijn. Instinct vertelt ons niet alleen wanneer we moeten vechten, vluchten of bevriezen, maar ook dat we hier thuishoren. Het gevoel `ik ben ik' is instinctief. Ons zoogdierenbrein verbreedt dat gevoel tot `wij zijn wij' - wij horen hier samen thuis. Ons menselijk brein voegt daar een idee van reflectie en verbondenheid aan toe die verdergaat dan de materiële wereld. Zonder een duidelijke verbinding met ons instinct en onze emoties kunnen we ons niet verbonden voelen met de aarde, een gezin of wat dan ook. Daarin ligt de wortel van een trauma. Als we zijn afgesneden van de felt sense hier thuis te zijn, zullen onze emoties rondspartelen in een vacuüm van eenzaamheid. Onze rationele geest zal fantasieën bedenken die zijn gebaseerd op gescheidenheid in plaats van verbondenheid. Deze fantasieën drijven ons ertoe te concurreren, oorlog te voeren en elkaar te wantrouwen en ondermijnen onze aangeboren eerbied voor het leven. Als we de verbinding met alle dingen niet voelen, is het gemakkelijker om ze te vernietigen of te negeren. Mensen zijn van nature behulpzaam en liefdevol. We vinden het fijn om samen te werken. Als onze hersenen echter niet geheel geïntegreerd zijn, kunnen we dat niet van onszelf weten. Bij de verwerking van een trauma integreren we ons drieledig brein. De transformatie die dan optreedt, is de vervulling van onze evolutionaire bestemming. We worden volledig menselijke dieren die de totaliteit van hun aangeboren vermogen kunnen benutten. We zijn vurige krijgers, zachte verzorgers en alles daar tussenin. Uit: De tijger ontwaakt van Peter Levine | ||||
Lees ook: |